Overclock Nedir?

Overclock

Biraz fazla hızın zararı yok; tabii denetim altında olduğu sürece... Her yerde görüyoruz, bir overclock akımıdır gidiyor. Bu konuda overclock işleminin altında yatan düşünceyi ve uygulama yöntemlerini sizlere anlatacağım. Burada anlatacaklarım, uygulamasanız bile bilgisayar içindeki bazı mekanizmaların işleyişini kavramak açısından önemli olduğunu düşünüyorum.

Overclock, bilgisayardaki bileşenlerin özgün hızlarından daha yüksek hızlarda çalışmaya zorlanmalarıdır. Bilgisayarda bütün bileşenlerin referans aldığı bir saat vuruşu üreteci vardır. Bu saat vuruşunu temel alan diğer bileşenler kendilerini buna göre ayarlarlar. Bu “saat üreteci” kavramının varlığından dolayı bu işleme overclock, yani aşırı saat hızı kullanma gibi bir isim veriliyor. Dilimizde hız aşırtma şeklinde de anılabilen bu işlem birçok farklı bilgisayar bileşeni için kullanılabiliyor. Bu işlemin en çok uygulandığı bileşenler ise tabii ki bilgisayarınızın işlemcisi, belleği ve grafik kartı. Bu bileşenler oyun ve sistem performansı üzerine en çok etki eden bileşenler oldukları için kullanıcıların yoğun “ilgisine” maruz kalıyorlar. Kullanıcılar da haklı elbet; sürat mutluluktur.

Neden Yapılıyor?

Çünkü kimsenin işi gücü yok, gibi yüzeysel bir açıklama yersiz ve yanlış olacaktır. Bilakis, bu sistemdeki bileşenleri olduğundan hızlı çalıştırmak çin tüketicilere sağlanan birçok ürün, kendi adlarına bilgi ve iletişim teknolojileri içinde önemli bir iş kolu oluşturmuş durumda. Özel bellekler, özel anakartlar, özel soğutucular, özel güç kaynakları ve hatta özel kasalar… Bu ürünler bir arada kullanıcıların yalnızca sistemlerini daha başarılı şekilde hızandırmasını değil (çünkü bazı durumlarda işin astarı yüzünden pahalıya gelebiliyor) bilgisayarların ilgi çekici tasarım harikalarına dönmelerine de vesile oluyor. Olay sık sık yalnızca hız yarışının dışına çıkarak modifikasyon işine de döndüğü için iki konunun birbiriyle olan bağlantısı tartışılmayacak düzeyde sağlam.

Overclock işlemi, en temelinde, ürünlerin ferah çalışabilmeleri için barındırdıkları toleransların küçük müdahalelerle değerlendirilerek kullanıcılara fazladan performans olarak sunulması olarak özetlenebilir. Tabii aşırıya kaçılan ve hızlandırılacak bileşenin kullandığı voltajı artırarak yapılan hızlandırma işlemlerinde toleransın değerlendirildiğin söylemek biraz güç. Fakat en nihayetinde “bu ürün aslında bu hızda çalışabiliyor” yaklaşımı, overclock işleminin temelinde yatan düşüncedir.

Özel sistemler kurmadan yapılabilecek overclock işlemleri sisteme daha az zarar verme riski taşırlar ve yer yer maliyetsiz bir şekilde sistemin performansını az da olsa artırmanızı sağlarlar. Bu tür ince dokunuşlarda sisteminiz başında çalışırken veya belki oyun oynarken siz bir şeyler fark etmezsiniz; yine de bir takım farklar çeşitli yazılımlarla daha net şekilde gözlemlenebilir.

İster eğlence için olsun, ister ortamı biraz ısıtmak, isterseniz de aşırıya kaçmayı bir hobi haline getirmiş olun, overclock işlemi her durumda riskli bir iştir. Öncelikle bileşenleri, dengeli de olsa, fabrika çıkış değerlerinin üstünde çalışmaya zorluyorsunuz. Bir çalışana sürekli fazla mesai yaptırmakla bir bilgisayar bileşenini sürekli hız açısından zorlamanın teoride farkı yok (pratikte ikisi de bir süre sonra işi bırakabilir; ama bir tanesi kesinlikle kullanılmaz hale gelecektir).

Hangi Parçalara Müdahale Edebiliriz?

Bilgisayarımızda hızını beğenmeyip el ile müdahale etmek isteyebileceğimiz birçok bileşen var. Tabii ilk başta aklımıza gelen bileşenler işlemci ve grafik kartları oluyor. Grafik kartı üzerindeki işlemci ve belleklerde ayrı ayrı işlem yapılıyor. Bunun yanında sistem işlemcisinin hızıyla oynadığımızda sistem belleğinin niteliği de önem kazanıyor. Çünkü her işlemcide yalnızca işlemcinin özellikleriyle oynayarak bir yere varmak güç oluyor veya işlemcinin saat çarpanı kilitlenmiş olabiliyor.

Bilgisayarımızda işlemcimizin hızıyla oynayarak bir miktar performans kazanmamızda pek sorun yok gibi görünüyor. Hatta öyle ki, bazı anakart üreticileri işlemcinin, sistemdeki işlemci yükü arttığında hızının önceden belirlenen oranda artmasın sağlayan özel anakart tasarımlarını uzun süredir bizlere sunuyorlar. Bu tür sistemler aslında el ile sürekli olarak hızı yükseltilmiş olarak çalıştırılan işlemcilerden daha iyi. Çünkü sistem sürekli olarak gerilim altında çalışmamış oluyor. Tabii ki bu işi yapan düzeneklerin (yongalar ve yazılımlar) gittikçe geliştiğini söylesek de, işlemcilere el yordamıyla taklalar attırmamızı sağlayan gelişmiş BIOS’ların gerisinde kaldığını da söylemeliyiz. BIOS demişken, artık saat hızları ve voltaj gibi alt seviyede bile olsa birçok ayar için BIOS’a girmemize de gerek yok. Gerek anakart üreticilerinin sunduğu yazılımlar olsun gerekse de üçüncü şahıs bağımsız geliştiricilerin sunduğu yazılımlar olsun, en sert hız aşırtma işlemlerini bile BIOS’a girmeden işletim sistemi (genellikle Microsoft Windows XP) üzerinden yapmak mümkün.

Grafik kartlarıyla oynamak biraz daha basit ve açık konuşmak gerekirse getirilerini anlamak da daha kolay. Çünkü bilgisayarın geri plan ön plan fark etmeksizin bütün işlemlerini yürüten işlemcideki hız artışını tutarlı olarak doğal yollarla anlamak zorken grafik kartında her zaman oynadığınız oyun veya basit sınama yazılımlar size hemen aradaki farkı, yaptığınız aşırtma işlemiyle orantılı şekilde verecektir. Ayrıca grafik kartlarında zorlama işlemleri tamamen yazılımsal olarak yapılıyor. Zaten grafik kartının BIOS’una girmek gibi bir kavramla karşılaşmamışsınızdır diye tahmin ediyorum. Hatta öyle ki ATI Tool adlı oldukça ünlü bir yazılım size grafik kartınızla ilgili tüm ayarları yapabileceğiniz ölçüde yardımcı olabilir. İsmi sizi yanıltmasın, bu bahsettiğimiz yazılım tüm Nvidia ve ATI işlemcili grafik kartlarına destek verebilecek düzeyde bir yeteneğe sahip. Hatta ismine ters düşecek şekilde neredeyse her Nvidia işlemcili kart desteklenirken bazı öze ATI işlemcili kartlar şu anki bazı beta sürümlerle desteklenemeyebiliyor.

Uzun Lafın Kısası...

Overclock gerek oluşturduğu kendisine has donanım ürünleri sektörü, gerekse de insanların boş vakitlerini değerlendirebileceği bir hobi olmaya kadar giden uğraşı yönüyle önemli bir kavram durumunda.

UYARI!

Burada anlatılan işlemler bilgisayarınızı fiziksel olarak zorlar. Henüz ruhsal bunalıma girip kendisini koyveren bir bilgisayar bilmiyoruz; nedense kendimizi olayın fiziksel olduğunu belirtmek zorunda hissettik. Fiaka bir yana, bilgisayarın sınırlarını birçok yüksek işlem gücü isteyen yazılım kullanarak zorlamak makul bir şey sayılsa da donanımsal sınırların üzerinde çalışmaya zorlanan bileşenler, kullanılmayacak hale gelebilir, bu bileşenlerin ömürleri kısalabilir veya oluşabilecek muhtemel hatalar sebebiyle bilgisayarın çalışmasında kesilmeler oluşmasına sebep olabilir. Hızını artırdığınız parça pembeleşinceye kadar kısık ateşte pişebilir ve servise hazır hale gelebilir. Daha da kötüsü, servistekiler çok pişmiş sevmiyorsa ürününüz garanti kapsamı dışında da kalabilir.