Borca batan padişah üzüntüsünden ölmüştü

Admin Mesaj Sayısı : 190 Kayıt tarihi : 14/11/09 Yaş : 40 Nerden : ISTANBUL

••Borca batan padişah üzüntüsünden ölmüştü••

Padişah III. Mustafa'yı bitiren borçBorç her dönem her kesimden insanın derdi olmuştur. Bunun en çarpıcı örneklerinden biri Osmanlı Padişahı Üçüncü Mustafa’nın durumuydu.
Ağzına kadar dolu hazine

Sultan III. Mustafa, iktisada çok önem veren bir hükümdardı. İsrafı sevmezdi, Hazine'yi her zaman dolu tutmayı bir politika haline getirmişti. Otuz yıl kadar uzun bir süre barış içinde hüküm sürmüştü. Zengin derebeylerinden Hazine için 'imdadiye' almış, paranın ayarını düzeltmiş, devlet hazinesi 'ağızı ağzına altunla dolmuş'tu. Ancak III. Mustafa'yı endişelendiren Rusların genişleme isteğiydi. Padişah, bunun için Ruslara savaş açmayı ve zafer kazanmayı planlıyordu. Bu nedenle bir yandan Avrupa'da kendisine kuvvetli bir müttefik arıyordu. O tarihlerde Prusya, Büyük Frederik idaresinde derlenip toparlanıyordu. Frederik, Rusya'ya karşı Alman Birliği'ni kurma mücadelesine girdiği zaman, Osmanlı Devleti'ni doğal müttefiki saydı, bu yolda müracaatlarda bulundu. Ancak Sadrazam Koca Ragıp Paşa, savaşa karşıydı. Sadrazam, yeniçerilere güveni olmadığını, donanmanın da hazır bulmadığını söyleyerek ittifakı onaylamadı.

Altınla yol yaparım

Padişah ise savaş istiyordu. Bu niyetinin nedenlerini Sadrazam'a anlattı ve 'Ecdad-ı izamım devrinde böyle kuvvetli hazine görülmüş müdür? Lüzum akça ise Edirne Kapısı'ndan Ruscuğa kadar iki keçeli altun dizerim...' dedi. Fakat Ragıp Paşa, 'Şevketlu Hünkarım... Yeniçeri kullarının hali malum. Olmıya ki mazaallah bir mağlubiyet ola. Böylece elem-i şahaneniz azim olur' cevabını verdi ve ve zaman istedi. Ragıp Paşa istediği zamanı bulamadan öldü. Yerine gelen Muhsinzade Mehmet Paşa da aynı oyalama yolunu tuttu, ancak Padişah'a aradığı sebebi bizzat Ruslar verdi. Lehistan Krallığı meselesinden çıkan ihtilaf üzerine 3 Ekim 1768'de Ruslar'a karşı harp ilan edildi. Ancak savaşın beşinci yılına girildiğinde, cephelerde hep bozgunlar yaşanıyordu. Üçüncü Mustafa'nın ağzına kadar doldurduğu Hazine, Yeniçerilerin, eyalet beylerinin, tımar sahiplerinin kayıtsızlığı içinde eriyip gitti. Savaşın sonlarına doğru devlet Yeniçerilerin aylıklarını veremeyecek duruma geldi. Padişah büyük bir üzüntü içindeydi. Bir isyan çıkmasından da korkuyordu. İşte 1773 yılında III. Mustafa tarihte eşine rastlanır bir şey yaptı. Oğlu Üçüncü Sultan Selim'in annesi Mihrişah Valde Sultan'dan 237 kese, 55 kuruş ve kızı Şah Sultan'dan da 340 kese borç aldı. Karşılığında ise özel mühürünü bastığı bir senet verdi.

'Elde hiç akçe kalmadı'

Karısından aldığı senette aynen şunları yazdı: 'Yüce devletimizi korumak ve Osmanlı Saltanatı ile ulu dinimizin gayreti uğruna yaptığımız savaşın zaferle sonuçlanması için gerek şahsıma ait olan, gerek devletin hazinesindeki bütün paraları harcadım. Elde hiç akçe kalmadı. Harbin devamı için şart olan parayı, oğlumun ve kızlarımın annelerinden borç olarak almak zorunda kaldım. Bu arada oğlum Şehzade Selim'in doğumunda, annesine armağan edilen parayı da aldım. 237 kese ve 55 küsuru da bulunan borcum, savaş sonunda devlete bağışladığım vakıflarımdan fazlasıyla ödensin ve bu senedim o zaman yırtılsın. Vasiyet ederim.'

Senet yırtılamadı

III. Mustafa, borcunu ödeyemedi hatta açtığı savaşın sonunu göremedi. Borç senedini imzaladığı tarihten yaklaşık bir yıl sonra, Ozi Kalesi'nin düşman eline geçtiğini öğrendiğinde fenalaşarak öldü. Borç senedindeki vasiyeti ise yerine getirilemedi. Üçüncü Mustafa'nın ölümünden sonra tahta I. Abdülhamid geçti. Altı ay sonra 17 Temmuz 1774'te savaş, büyük toprak kaybına neden olan Kaynarca Anlaşması'nın imzalanmasıyla son buldu. Üçüncü Mustafa'nın 'borcumu ödeyin' vasiyeti ise yerine getirilemedi. Çünkü yerine geçen kardeşi I. Abdülhamid devrinde de karışıklıklar devam etti. Onun yerine geçen oğlu III. Selim ise değil annesinin alacağını vermek, sarayındaki en küçük değere kadar nesi var nesi yoksa vatanını kurtarmak için Nizam-ı Cedid için harcadı; sonunda amacı uğrunda da hayatını feda etti. III. Mustafa'nın borç senetleri bugün Topkapı Sarayı Arşivi'nde 1785 ve 1001 numaralarla kayıtlı olarak tarihi bir ibret belgesi olarak duruyor.